Geçmişe Dönüş: Nixie Clock!
Göstergeler; günümüzde her yerde, bir çok çeşidini rahatlıkla gördüğümüz, bizlere anlamlı uyarılar ve bilgiler veren yarı iletken malzemeler olarak tanımlanabilir.
1950’lerin başında kablosuz haberleşme ile elektroniğin ortaya çıktığı, yarıiletkenlerin yavaş yavaş laboratuvar ortamlarından kullanıcılara indiği, vakum tüplerin altın çağını yaşadığı yıllarda gösterge ihtiyacını yine bu teknolojinin bir ürünü olan “nixie“ler giderdi.
Zamanın Sovyetler Birliği’nde, özellikle doğu bloğu ülkelerinde, bu teknoloji üzerine bir çok fabrika ve üretim tesisi kuruldu ve döneminin kaliteli bir çok cihazında nixie’ler yer aldı. 1980’lerin başı itibari ile “Led ve LCD”ler üzerine yapılan gelişmeler, düşük enerji tüketimi ve uzun ömür avantajı ile nixilerin yerini almaya başladı ve sonunda Sovyetler Birliği’nin dağılışından sonra da üretimden kalktılar.[1]
[1]Elbette Nixie üretenler sadece Ruslar değildi. Japonlar ve Amerikalıların da bu konuda üretimlerini görmek mümkün fakat internet üzerinde karşımıza en çok Rus yapımı nixieler çıkmaktadır.
Nixie Nedir ve Nasıl Çalışır?
Nixie’ler diğer adlarıyla Soğuk Katot Göstergeler sanıldığının aksine bir flamanın ısınarak ışık yayması ya da ısınarak elektron akışına izin veren vakum tüpler gibi çalışmazlar. Nixieler içerisinde yanması gereken tüm rakam ya da sembolleri içeren bir seri iletkenden oluşur. Bunların dışında da bir adet anot tabakası da yine tüm bu yapılar ile birlikte, düşük basınç altında, içerisinde özel gazlar bulunan bir adet camın içerisinde bulunur. Yüksek gerilim altında, katot iletkenlerinin etrafında, elektrik akımlarından dolayı gaz plazma hale gelir ve içerisindeki gazın niteliğine göre özel bir renk tonu ile parıldar. Nixie tüplerde genellikle Argon ve Neon gazlarının karışımı bulunur.
Nixie’leri olmasa da yukarıda anlattığımız teknolojiyi kullanan bir göstergeyi hemen hemen her gün bir el aleti olarak kullanıyoruz: Kontrol kalemleri!
Nixie Göstergelerle Oynamak!
Nixie göstergeler, uzunca bir dönem kimsenin çok da önemsemediği hatta unutulduğu göstergeler olarak görülüyordu. Yalnız “vintage akımı” ile birlikte geçmişe tekrar dönüş ve Nixie’nin mekanizmasının verdiği doğal his Nixie’e olan ilgiyi tekrar arttırdı. Yalnız bu sefer de ilgililerin karşısına, yukarıda nedenlerini belirttiğimiz üzere Nixie bulmanın zorluğu ortaya çıktı.
Bu konuda özellikle Paypal’ın kapatılmasından sonra Ebay alışverişinin zorlaşması nedeniyle Amazon’a yönelerek Nixie elde etme işlemlerimi tamamladım. Bu işlemleri tamamlamak için Rus sitelerinde neredeyse Rusça’yı öğrendiğimi söylememe gerek yok tabi ki.
Nixie’lerin çeşitli kullanım alanlarına göre bir çok türü bulunmaktadır, aşağıda Rus yapımı bazı nixie’lerin boyutları ve kıyaslamaları görülebilir.
Kendi nixie uygulamam için yukarıdakilerin içerisinden IN12A ve IN12B serisi nixieleri kullanmak için seçtim. A ile B arasındaki tek fark ise B kodlu nixienin nokta simgesini de barındırmasıdır.
Bundan sonra da yapacağım uygulamanın niteliklerini belirledim:
– 4 digit’e sahip bir tarih/saat uygulaması.
– USB bağlantısı ve enerjisini sadece USB üzerinden sağlaması.
– USB üzerinden tarih/saat/alarm gibi ayarlarının gerçekleştirilmesi.
– Bir adet buzzer’a sahip olması.
– RGB led ile görsel zenginlik katılması.
– İşlemci kontrollü gerilim yükseltme işlemlerinin yapılması.
– İleride tasarlayacağım mini nixie saat için ön hazırlık oluşturması.
– Dahili RTC barındıran bir işlemci kullanmak.
– Olabildiğince az malzeme ile tasarımı noktalamak.
– Güvenilir ve uzun ömürlü olması.
– Slot Machine geçişlere sahip olması.
Yukarıdaki işlemleri yapabilecek, ucuz ve kontrolü basit tek bir işlemci seçimi yaptım: STM32F072. Bu işlemci kristalsiz USB haberleşmeyi desteklemesi, ayrı bir batarya girişli dahili RTC barındırması nedeniyle tercih nedenim oldu. Ayrıca, bilgi olması açısından, aynı seri yerine, DAC barındırmayan daha ucuz kardeşi STM32F042‘de kullanılabilir.
İşlemci seçimi ve nixieleri elde ettikten sonra asıl macera başladı; çünkü nixieler yazımızın başında söylediğimiz gibi çalışmak için yüksek gerilime ihtiyaç duyarlar. Aşağıda IN12A/B için çalışma gerilimleri görülebilir. Elbette daha düşük gerilimde de Nixie çalışacaktır yalnız daha soluk çalışacaktır.
Devrenin tamamı USB üzerinden besleneceğinden 5V gerilim girişinden 170V gerilime yükseltme işlemini gerçekleştirmek gerekiyordu. Bu uygulama için en uygun DC/DC çevirici olarak boost converter devresinin tasarımı ile işleme başlamak en uygun yol oldu; diğer türlü Nixie’leri sürmek mümkün olmayacaktı.
CCM modda çalışan bir boost converter devresinin verilen değerlerdeki duty değeri yukarıdaki gibi hesaplanır. Hesaplanan bu değerin teorik olduğunu hatırlatmakta fayda var, devremizin kayıpları yüzünden ilgili gerilimin üretilmesi için daha fazla duty değerinde çalışmak zorunda kalırız. Ayrıca yüksüz durumda ilgili duty değeri çok yüksek gerilimler üreteceğinden bunu kontrol eden bir mekanizmanın ihtiyacı söz konusu olur. İlgili kontrol için gerilim kontrol eden PID algoritması kullanılmıştır. Aşağıda gerilimin sistem açılışında nasıl oluştuğunu görebilirsiniz.
Üretilen gerilimin ölçülen değeri aşağıdaki gibidir. Güvenlik önlemleri nedeniyle duty %98 üzerine çıkartılmamış, dolayısı ile gerilimin değeri 170V değerinden bir miktar düşük kalmıştır. Bunun yanında 3.3V ile çalışan işlemci kullanılarak mosfet sürmek ısı kaybına yol açacağından TC4427 adlı mosfet sürücü kullanılmıştır. Mosfet olarak 200V’luk FQD7N20LTM, diyot olarak ise SS120-DC seçilmiştir. Çıkış kapasitesi ise 4.7uF/250V’tur.
İlgili gerilimin üretiminden sonra nixileri sürme görevi 74HC595 ve 200V NPN transistörlere verilmiştir. Bazı üreticilerin yüksek gerilimli entegreleri olsa da bunlara ulaşmak çok zor olabilmekte dahası üretimden kalkabilmektedir. Dolayısı ile burada en kolay yöntem seçilmiştir.
Devrede ek olarak RGB ledler kullanılıp, PWM ile sürülerek istenen renk tayfına kavuşulmuştur. Bir adet buzzer ise saat başı uyarısı ve alarm olarak kullanılabilmektedir. Tüm bunları kontrol eden ana kart aşağıda görülebilir.
Yukarıdaki anakartın kontrol ettiği iki adet nixie kartından biri ise aşağıda görülebilir.
Ve Gösteri Başlasın!
Yukarıdaki tüm işlemleri tamamlayıp, yazılımı yükleyince karşımıza aşağıdaki büyüleyici şov ortaya çıkar. LED’lerin donuk, sönük, cansız yapısından; harekete, canlılığa doğru geçişi hemen hissedebilirsiniz. Resimlerin üzerilerine tıklarsanız büyüyeceklerdir. Ayrıca bilgisayarınıza kaydedip arka plan görüntüsü yapabilirsiniz. Uygulamanın videosunu da aşağıda bulabileceksiniz!
Bitirirken…
Nixie saat benim gibi güç elektronikçilerin masasında durması gereken en güzel oyuncaklardan bir tanesi. Yanınıza uğrayan iş arkadaşlarınızı, evinize gelen misafirleri hipnotize etmek için kullanılabilmesi de cabası. İlerleyen zamanda, dik yapıda olan, tek nixie’li saat yapımına da başlayacağım.
Ayrıca siz de ilgili saatten yapmak istiyorsanız iletişim bölümünden bana ulaşıp, maliyeti ile benden PCB’leri, malzeme listelerini ve yazılımı alabilirsiniz. Tüm bunlarla uğraşmak istemeyen ve hazır Nixie saat isteyenler de yine bana iletişim bölümünden mail atarak ulaşabilirler.
Herkese iyi çalışmalar dilerim!
(28.01.2021 Güncellemesi) Yurtdışından Nixie elde etmenin zorlaşmasından dolayı Nixie saat ile ilgili tasarım ve üretimi durdurmuş bulunmaktayım.
İyi günler Fırat Bey,
PCB, malzemeler ve programlı entegre fiyatlarını ayrı ayrı verebilir misiniz? Ayrıca Nixie fiyatını da rica edeceğim.
Teşekkür ederim.
İsmail Bey merhaba,
İlgili isteklerinizi mailinize ulaştırdım.
Merhaba,
Bende takım olarak fiyat alabilir miyim?
Merhabalar, bilgileri mailinize ilettim.
Selamlar..
Siteniz hoş güzel çalışmalar var. Ben de Nixie saat yapmayı duşunuyorum. Elimde IN-12 kodlu digitlerden var . Rusyaya giden bir arkadaşım kendisi yapmış 4 tanede bana getirmişti. Hala yapılmayı bekliyor.
Ben Amatör Telsizciyim. TB5X çağrı kodum. QRP Telsizler antenler ve tuner devreleri yaptım. Web sitemde görebilirsiniz. Bu devreyi yapmak istiyorum ancak bu tube uygun baskı devreyi veya şameyı sizden edinebilirmiyim? Baskı devresi var ise ütüleme yöntemi ile bakırlı plakete ben de basabilirim.
İlginiz için şimdiden teşekkürler..
Selamlar
TB5X
Mehmet DİVİLİ
Merhaba,
Takım olarak fiyat alabilir miyim?
Teşekkürler.
Bugün için 350TL fiyatı vardır.
Fırat bey evim için bir adet nixie saat istiyorum model ve fiyat verirseniz sevinirim.
Şu an için elimde 3 adet bulunmaktadır. Tanesi 350TL’dir.
Size zahmet resimlerini Mail olarak bana atabilirmisiz.
Saat resmini ve videosunu gördüğünüz şekildedir. Kutu vb. için bir uğraşım olmadığı için direk devre kartı şeklinde iletiliyorum.
Merhaba
PCB, malzeme listesi ve fiyatlarını, yazılımını verebilir misiniz.
Teşekkür ederim.
Merhabalar, sadece PCB’lerini 50TL’den veriyorum, yazılım da dahil olmak üzere.
Ben de evim için hazır nixie saat için fiyat alabilir miyim?
Merhbalar,
Elimde maalesef nixie saat kalmamıştır. Almak isterseniz tek nixie’li olanlar 150TL’dir.
Fırat bey merhaba,
Ben de almayı düşünüyorum. Elinizde kalmamış sanırım bir sonraki parti ne zaman gelir? bilgi verebilir misiniz?
Merhabalar Zeliha hanım,
Elimde teklisi mevcuttur isterseniz ondan ulaştırabilirim. Diğeri için ön ödemeli çalışıyorum, isterseniz o şekilde sizin için yapabilirim.
Fırat Bey merhaba,
Bende almak istiyorum hazır nixie saat için fiyat bilgisi alabilir miyim?
Merhabalar, elimde sadece tekli nixieler ve elektronik devresi mevcuttur.
Merhaba,
Takım fiyatı alabilirmiyim?
Elimde nixie tüp yoktur. Elektronik altyapısı 200TL’dir.
Merhaba Fırat,
Bir adet için hazır halde bana fiyat teklifini iletir misin. Not: Aynı bölümdeydik 😀
Merhabalar,
Elimde IN8 serisi hazır şekilde bulunmaktadır. Fiyatı 1000TL’dir.
Merhaba Fırat bey,
Ben de yakın zamanda bir nixie saat yapmak istiyorum ve araştırmalarıma çok yeni de olsa başladım. Açıkçası elektronik alanında tecrübem yok ve öncelikli olarak merak ettiğim konu bu saati benim gibi tecrübesiz birinin yapabilme imkanı sizce nedir. İkinci olarak nixie tüplerini nereden edinebiliriz, fiyat aralığı nedir. Yardımcı olursanız çok sevinirim. iyi çalışmalar.
Merhabalar,
Öncelikle Nixie’ler yüksek gerilim altında çalışmaktadır. Dolayısı ile yeni başlayan biri için çevrimler zor olabilir. Nixie siz bulursanız bana da link atabilirsiniz, bulmak ve ulaşmak o denli zor.
Merhabalar Fırat bey, bir süredir konuyu takip ediyorum açıkcası bu işe de yüksek düzeyde merak salmış durumdayım.tabiiki öncelikle bu nixie lerden temin etmek gerek ama hangisini al ak mantıklı olur karar veremedim. Orjinal midir değilmidir , rus yapımı mıdır başka bir ülkenin mi anlayamıyorum. Bu konuda yardım etmenizi rica edecektim.
https://www.ebay.com/itm/x5-IN-14-NIXIE-TUBE-TESTED-Lightly-Used-SAME-DATE-made-in-USSR/392335712995?hash=item5b5907e2e3:g:LLYAAOSwwFlcuHot
Bu ürün mesela, orjinal midir gerçek nixie midir ve bu yukarıda yazdığınız yollarla bu ürün ile saat yapılabilirmi? Teşekkürler iyi çalışmalar.
Merhabalar,
Evet linkteki ürün gerçek bir Nixie’dir. Satın alıp benim anlattığım metot ile kullanabilirsiniz.
Merhaba Fırat Bey,
Çalışmanız için teşekkür ederim meraklı insanlar için çok açıklayıcı ve güzel bir paylaşım olmuş. Malzeme listesi ve PCB için fiyat rica ederim. Hobi elektroniğe merak saldım malzemeleri kendim temin edip lehimlemek isterim 4 tüp lü olan devreyi soruyorum nixie tüpleri yurt dışından sipariş etmeyi düşünüyorum. İyi çalışmalar.
Mailinize bilgi geçilmiştir.
İyi günler, nixie saat almak istiyorum. Elinizde mevcut mu acaba?
Elinde IN12 nixie’ler bulunmaktadır. İletişim bölümünden ulaşırsanız detaylı bilgiyi size sunabilirim.
Merhaba, Nixie saat almak istiyorum, fiyatı ne kadar?
Teşekkürler
O. Raafatnia
Merhabalar,
Ücret (20 Ekim 2019 itibari ile) 1000TL’dir.
İyi günler dilerim.
Videoda görüldüğü şekilde hazır hemen çalışacak durumda bir adet saat almak istiyorum. Mamülü inceleyip denedikten sonra başka siparişlerde verme ihtimali bulunmaktadır. Saygılar.
Merhabalar, ürün elimde hazır bulunmaktadır.
Konu hakkında mail atıyorum.
Merhabalar, nixie saat elinizde varsa satın almak istiyorum.
Fiyat ve mümkünse foto gönderirseniz sevinirim.
İyi günler. İyi çalışmalar.
Merhaba hocam. Elinize sağlık, Türkçe olarak böyle bir kaynak görmek beni gerçekten sevindirdi. Genellikle hep ingilizce kaynak buluyordum. 4 sene önceki konu olmasına rağmen hala sitedeki resimlerin çalışıyor ve linklerin kırılmamış olması muazzam. Emeğinize sağlık.
İyi günler
Nixie saat elinizde var mı?
Varsa fiyatı nedir?
Merhabalar,
Maalesef Nixie saat artık elimde kalmamıştır.
İyi günler Fırat bey, çok yeni yazılmış bir mesaj gördüm, “elimde kalmadı” demişsiniz. Acaba bu “sonsuza kadar” yok mu demek, yoksa belli bir gelecekte elinizde yine olacak mı? Mail de attım. İyi günler
Merhabalar, sanırım yakın gelecekte olmayacak, çünkü hem uğraşacak zamanım çok yok, hem de Nixie bulmak oldukça zor.
Merhaba,
Bu saatten temin etme imkanımız var mıdır?
Varsa fiyat bilgisi alabilir miyim?
Elinizde yoksa temin için bir yönlendirmeniz mümkün müdür.
Belki 3 adet.
Şimdiden teşekkürler
Merhabalar,
Maalesef saat elimde artık mevcut değildir. Mevcut olduğunda konuyla ilgili duyuru yapacağım.
Merhaba, Tüp harici sadece devre elinizde mevcut mu? Fiyatı nedir?
Merhabalar elimde mevcut, iletişim bölümünden mail atarsanız yardımcı olmaya çalışırım.
Merhaba devre şeması ve malzemele fiyatları ile gönderebilir misiniz? Şimdiden teşekkür ediyorum
IBAN numaram hariç her şeyi istemişsiniz, tebrikler!
Merhabalar Fırat bey.
Ürün elinizde var mı? Fiyatı nedir? Nasıl temin edebilirim? Uzun süredir mail olarak size ulaşmaya çalışıyorum.
Ürünün satışı artık yapılmamaktadır.
Merhaba, Facebook’ta üyesi olduğum bir grupta Nixie Clock ilgili talebim üzerine size yönlendirdiler. Videodakine benzer bir saati satın almak istiyorum, geri dönüşünüzü rica eder iyi günler dilerim.
Merhabalar, artık bu saatin satışını yapmıyorum.
Merhaba Fırat Bey, bu kararınızdan sizi nasıl vazgeçirebilirim? Benim zaman sınırım yok, hevesle beklerim yapmayı düşünürseniz.
Merhabalar Serkan Bey,
Nixie yapmama nedenim, tüplere artık ulaşamıyor oluşumdur.
Size Aliexpress üzerinden alım yapmanızı öneriyorum.
Merhaba el yapımı lambader tarzı ürünler yapıyoruz. Kullanıma hazır Nixie Saat ihtiyacimiz var. Nasıl yardımcı olursunuz?
Ömer Bey uzun süredir Nixie edinmekte zorluklar yaşadığım için artık bu saatten üretmiyorum.
İyi günler dilerim.
Elinizde hazir yapılmış mevcut mu?
Artık Nixie devreleri üretmiyorum.